กฎหมายชั่วโมงทำงานและค่าล่วงเวลาในประเทศไทย

กฎหมายเวลาทำงานและค่าล่วงเวลาในประเทศไทยเปลี่ยนแปลงล่าสุดปี 2569 กำหนดอัตราจ่าย OT วันหยุดขั้นต่ำ 3 เท่า พร้อมเพดานการทำ OT ไม่เกิน 36 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ ข้อมูลนี้คือหัวใจในการคุมความเสี่ยงด้านทรัพยากรบุคคลของทุกองค์กร

คุณทราบหรือไม่ นายจ้างที่ผิดกฎหมายเรื่องเวลาทำงานอาจถูกปรับสูงสุด 200,000 บาทต่อกรณี ขณะที่ลูกจ้างมีสิทธิ์เรียกร้องค่าล่วงเวลาพร้อมดอกเบี้ยย้อนหลัง

ความเข้าใจในกฎหมายเวลาทำงานและค่าล่วงเวลาในประเทศไทยจึงไม่ใช่เรื่องที่ควรมองข้าม ธุรกิจที่จัดการอย่างโปร่งใสช่วยลดข้อพิพาท เพิ่มความน่าเชื่อถือ และปกป้องผลประโยชน์ของทั้งนายจ้างและลูกจ้าง

แนวทางล่าสุด การบันทึกเวลาอย่างถูกต้อง และกลุ่มงานที่ได้รับการยกเว้นอยู่ด้านล่างนี้

เวลาทำงานและวันหยุดในไทย

เวลาทำงานปกติและข้อยกเว้นงานอันตราย

กฎหมายเวลาทำงานและค่าล่วงเวลาในประเทศไทยกำหนดว่า เวลาทำงานปกติห้ามเกิน 8 ชั่วโมงต่อวัน หรือรวมไม่เกิน 48 ชั่วโมงต่อสัปดาห์

สำหรับงานที่มีความเสี่ยงสูง เช่น งานเครื่องจักรหรือสารเคมี จำกัดไม่เกิน 7 ชั่วโมงต่อวัน หรือ 42 ชั่วโมงต่อสัปดาห์

ประเภทงานตามเกณฑ์นี้ ได้แก่

• งานในโรงงานอุตสาหกรรม
• งานผลิตสารพิษ
• งานเครื่องจักรกลหนัก

นายจ้างมีหน้าที่กำหนดและติดตามตารางเวลาทำงานให้สอดคล้องพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541

การจัดเวลาอย่างเหมาะสมช่วยลดข้อพิพาทและป้องกันบทลงโทษที่มีมูลค่าปรับสูงสุดถึง 200,000 บาท

ดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่ กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน

เวลาพัก วันหยุด และสิทธิพนักงาน

ลูกจ้างทุกคนต้องได้รับเวลาพักอย่างน้อย 1 ชั่วโมง หลังทำงานต่อเนื่องไม่เกิน 5 ชั่วโมง

สิทธิพักที่ควรรู้ประกอบด้วย

• เวลาพักรวมไม่น้อยกว่าวันละ 1 ชั่วโมง
• วันหยุดประจำสัปดาห์อย่างน้อย 1 วันต่อสัปดาห์
• วันหยุดราชการ/วันหยุดประจำปีที่นายจ้างต้องจัดให้

การวางแผนใช้สิทธิพักผ่อนที่เหมาะสมช่วยให้ทั้งนายจ้างและลูกจ้างเกิดความโปร่งใสและลดปัญหาในอนาคต

ข้อมูลรายละเอียดเพิ่มเติมที่ สำนักงานประกันสังคม

ช่วงเวลางานและเวลาพักเหล่านี้คือสิทธิพื้นฐานที่สร้างความสมดุลในการทำงานและเพิ่มประสิทธิภาพให้กับทุกองค์กร

ค่าล่วงเวลา: วิธีคำนวณและจ่ายถูกต้อง

ประเภท OT และอัตราตามกฎหมาย

การจ่ายค่าล่วงเวลาในประเทศไทยต้องดำเนินการอย่างโปร่งใสและตรงตามที่กฎหมายกำหนดเพื่อป้องกันข้อพิพาทและสร้างความเชื่อมั่นกับทั้งลูกจ้างและนายจ้าง

ค่าล่วงเวลาจะอยู่ในอัตราดังนี้:

• OT วันทำงานปกติ: อย่างน้อย 1.5 เท่าของค่าจ้างต่อชั่วโมง
• OT วันหยุด: อย่างน้อย 3 เท่าของค่าจ้างต่อชั่วโมง
• ทำงานวันหยุดในเวลาปกติ (ลูกจ้างมีสิทธิ์ค่าจ้าง): ได้รับค่าจ้าง 2 เท่า (ค่าจ้างปกติ + ค่าทำงานวันหยุด)
• ทำงานวันหยุดในเวลาปกติ (ไม่มีสิทธิ์ค่าจ้าง): ได้รับ 2 เท่าของค่าจ้าง

นายจ้างต้องขอความยินยอมการทำ OT ยกเว้นกรณีงานฉุกเฉินหรือจำเป็น

ขีดจำกัด OT และข้อควรระวัง

ประเทศไทยกำหนดชัดเจนว่าการทำ OT ต้องไม่เกิน 36 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ เพื่อรักษาสุขภาพและความสมดุลของชีวิตลูกจ้าง

หากงานล่วงเวลาเกิน 2 ชั่วโมงต่อเนื่อง ลูกจ้างต้องได้รับเวลาพักอย่างน้อย 20 นาทีก่อนเริ่ม OT เพิ่มเติม

• นายจ้างที่ไม่ปฏิบัติตามอาจเผชิญโทษปรับสูงสุด 200,000 บาท หรือจำคุกตามกฎหมาย
• เทคนิค: บันทึก OT อย่างละเอียด ตรวจสอบการขอความยินยอมทุกครั้ง และตรวจสอบยอด OT ไม่เกินเงื่อนไขกฎหมาย

การจัดการค่าล่วงเวลาอย่างถูกต้องเริ่มได้ที่ข้อมูลที่ครบถ้วนและการบันทึกอย่างเป็นระบบ เพื่อความโปร่งใสและความปลอดภัยของทุกฝ่ายในองค์กร

ข้อยกเว้นตามตำแหน่งและสายงาน

กลุ่มงาน/ตำแหน่งที่ยกเว้น (ปี 2569)

กฎหมายเวลาทำงานและค่าล่วงเวลาในประเทศไทยกำหนดให้บางตำแหน่งและสายงานได้รับการยกเว้นจากข้อกำหนดเวลาทำงานหรือมีอัตราค่าล่วงเวลาที่แตกต่างกัน

ตัวอย่างที่ถูกยกเว้น ได้แก่:

• งานภาคเกษตร
• งานกะพิเศษ
• งานเฝ้าดูแลสถานที่
• ตำแหน่งในสายงานที่กำหนดโดยกระทรวงแรงงาน

สำหรับกลุ่มงานเหล่านี้ กฎกระทรวงฉบับใหม่ปี 2569 กำหนดอัตราค่าล่วงเวลาเช่น:

• 1.25 เท่าสำหรับงานเฝ้าดูแลสถานที่ในวันปกติ
• 2.5 เท่าสำหรับงานเดียวกันในวันหยุด

การตรวจสอบสิทธิ ทำได้ด้วยการ:

• ขอเอกสารประกาศบริษัท
• อ้างอิงข้อมูลจาก ราชกิจจานุเบกษา
• สอบถามเจ้าหน้าที่แรงงานโดยตรง

“รู้สิทธิของคุณ ลดความเสี่ยงข้อพิพาท” เป็นแนวคิดสำคัญสำหรับทุกตำแหน่งงาน

ตัวอย่างและข้อควรระวังข้อยกเว้น

ตัวอย่างเช่น กรณีพนักงานเฝ้าดูแลอาคารที่เจอข้อพิพาทกับนายจ้างเรื่องการได้รับค่าล่วงเวลาในอัตราต่ำเกินกว่าที่กฎหมายใหม่กำหนด โดยมักพบข้อโต้แย้งว่าเป็นงานยกเว้นหรือไม่

เพื่อป้องกันปัญหา:

• นายจ้างควรแจ้งสิทธิให้ชัดเจนตั้งแต่รับเข้าทำงาน
• ลูกจ้างควรบันทึกเวลาทำงานและตรวจสอบประกาศภายในเสมอ
• ทั้งสองฝ่ายสามารถขอคำปรึกษา หรือไกล่เกลี่ยกับเจ้าหน้าที่แรงงานได้

จุดนี้ช่วยสร้างความเข้าใจตรงกัน ป้องกันข้อโต้แย้งในอนาคต

“สิทธิ์ที่ชัดเจนและข้อมูลที่โปร่งใส ลดความเสี่ยงต่อข้อพิพาทแรงงาน” คือหัวใจของการบริหารแรงงานอย่างยั่งยืนในทุกองค์กร

ปฏิบัติตามกฎหมายและบทลงโทษ

ตรวจสอบและบันทึกเวลาทำงาน-OT

การบันทึกเวลาทำงานอย่างแม่นยำเป็นหัวใจสำคัญของการป้องกันข้อพิพาทแรงงาน

นายจ้างควรใช้เทคโนโลยี Time Tracking หรือระบบสแกนนิ้วมือ เพื่อบันทึกเวลาทำงานและเวลาล่วงเวลาทุกครั้ง

ควรดำเนินการดังนี้:

• จัดเก็บเอกสารการลงเวลาของลูกจ้างอย่างครบถ้วน
• ตรวจสอบและลงชื่อรับรองการทำ OT ในแต่ละวัน
• ทบทวนข้อมูลกับพนักงานประจำเดือน

บทลงโทษและการดำเนินการเมื่อฝ่าฝืน

การฝ่าฝืนกฎหมายเวลาทำงานและ OT มีบทลงโทษดังนี้:

• ปรับ 5,000-200,000 บาท หรือจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือทั้งจำทั้งปรับ
• กระทรวงแรงงานรับเรื่องร้องเรียนและมีอำนาจตรวจสอบ

ตัวอย่างเช่น ปี 2566 มีเคสร้องเรียนเรื่อง OT เพิ่มขึ้นกว่า 12% จากปีก่อน สะท้อนถึงความสำคัญของการปฏิบัติให้ถูกต้อง

ลูกจ้างที่ถูกละเมิดสามารถ:

• ยื่นเรื่องร้องเรียนที่สำนักงานแรงงานจังหวัด
• ใช้เอกสารบันทึกเวลาทำงานเป็นหลักฐาน

การดำเนินการตามกฎหมายปกป้องทั้งนายจ้างและลูกจ้าง ลดปัญหาและเพิ่มความไว้ใจในองค์กร

สิทธิและการเรียกร้องค่าล่วงเวลา

สิทธิค่าล่วงเวลาและวิธีดำเนินการ

ลูกจ้างมีสิทธิได้รับค่าล่วงเวลา (OT) ไม่น้อยกว่า 1.5 เท่าของค่าจ้างต่อชั่วโมงในวันปกติ และ 3 เท่าในวันหยุด ตามพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 และกฎกระทรวงล่าสุดปี 2569

หากนายจ้างไม่จ่าย OT ถูกต้อง ลูกจ้างสามารถดำเนินการดังนี้

• แจ้งต่อฝ่ายทรัพยากรบุคคลหรือผู้บริหารโดยตรง
• เก็บหลักฐานการทำงาน เช่น ใบบันทึกเวลาหรือสลิปเงินเดือน
• ยื่นคำร้องเรื่องค่าล่วงเวลา ที่ ศูนย์รับเรื่องร้องเรียนคุ้มครองแรงงาน

วิธีรับมือข้อโต้แย้งและปกป้องสิทธิ

ข้อโต้แย้งที่พบบ่อย มีตัวอย่างเช่น นายจ้างอ้างว่างานไม่ได้รับสิทธิ OT หรือปฏิเสธการบันทึกเวลาแท้จริง

ลูกจ้างควร

• ขอชี้แจงสิทธิของตนตามประกาศกระทรวง
• ขอคำปรึกษาจากกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน
• ตรวจสอบเอกสารทางราชการหรือกฎกระทรวงฉบับใหม่ปี 2569 เป็นแหล่งอ้างอิง

สิทธิของลูกจ้างมีความชัดเจนตามกฎหมายปัจจุบัน หากดำเนินการตามขั้นตอนอย่างเป็นระบบ จะสามารถเรียกร้องและได้รับค่าล่วงเวลาอย่างมั่นใจ

FAQ: คำถามพบบ่อยเรื่องเวลาทำงานและ OT

การเข้าใจสิทธิค่าล่วงเวลาและเวลาทำงานเป็นหัวใจสำคัญของการบริหารงานบุคคลในประเทศไทย

• ลูกจ้างไม่สามารถตกลงกับนายจ้างเพื่อลดหย่อนหรือยกเว้นค่าล่วงเวลาที่กฎหมายกำหนด เว้นแต่มีข้อยกเว้นตามที่กฎหมายบัญญัติ (เช่น ตำแหน่งที่ได้รับการยกเว้นเฉพาะ)
• บริษัทต้องบันทึกเวลาทำงานและเวลากลับจริงอย่างเป็นระบบ พร้อมจ่ายค่าล่วงเวลาตามพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เช่น OT วันปกติไม่น้อยกว่า 1.5 เท่า OT วันหยุดไม่น้อยกว่า 3 เท่า และต้องมีเอกสารยืนยันชัดเจน
• พนักงานทดลองงาน, พนักงานรายวัน, พนักงานประจำ ล้วนมีสิทธิค่าล่วงเวลาโดยไม่มีข้อยกเว้น
• เวลาพักไม่นับเป็นเวลาทำงาน เว้นแต่งานเป็นกะหรือมีข้อกำหนดเฉพาะตามกฎกระทรวง ฉบับใหม่ที่บังคับใช้ปี 2569

ข้อมูลอ้างอิงและตัวอย่างจริง

หลายบริษัทเลือกใช้ระบบบันทึกเวลาแบบดิจิทัลเพื่อโปร่งใสและป้องกันข้อพิพาท พบว่าการร้องเรียนเกี่ยวกับ OT มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นในแต่ละปี

สำหรับข้อมูลเพิ่มเติม ผู้อ่านสามารถศึกษาข้อมูลเชิงลึกทางกฎหมายได้ที่
กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน

ความเข้าใจสิทธิการทำงานและค่าล่วงเวลาเป็นพื้นฐานสำคัญที่ช่วยให้ทั้งนายจ้างและลูกจ้างดำเนินกิจการอย่างถูกต้องและป้องกันปัญหาในอนาคต

บทสรุป

รับมือข้อกำหนดเวลาทำงานและค่าล่วงเวลาด้วยมาตรฐานที่ถูกต้อง คือกุญแจสำคัญที่เสริมสร้างความน่าเชื่อถือและลดความเสี่ยงในองค์กรของคุณ

คุณสามารถเริ่มได้ทันทีโดย

• ตรวจสอบและปรับปรุงระบบบันทึกเวลาทำงานให้สอดคล้องกับกฎหมาย
• สื่อสารสิทธิและหน้าที่ให้ชัดเจนกับทุกฝ่าย
• ปฏิบัติตามอัตราการจ่ายค่าล่วงเวลาและข้อยกเว้นอย่างเข้มงวด
• ทบทวนและอัปเดตนโยบายบริษัทอย่างสม่ำเสมอ
• ขอปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเมื่อพบข้อสงสัยด้านแรงงานหากคุณต้องการแนวทางเชิงกลยุทธ์ หรือการปรับใช้ระบบบริหารเวลางานและค่าล่วงเวลาให้ถูกต้อง Themis Partner พร้อมให้คำปรึกษาที่เชื่อถือได้ เพื่อให้องค์กรของคุณมั่นใจ ตรงตามกฎหมาย และสอดคล้องกับทุกความเปลี่ยนแปลง