กฎหมายแรงงานไทย: คู่มือฉบับสมบูรณ์ 2025

กฎหมายแรงงานไทยปี 2025 เปลี่ยนโฉมใหม่: นายจ้างต้องอัปเดตค่าจ้างขั้นต่ำ 77 จังหวัด ขณะที่ลูกจ้างมีวันหยุดประเพณีอย่างน้อย 13 วัน พร้อมขยายสิทธิลาและเพิ่มการคุ้มครองแรงงานแพลตฟอร์ม

รู้หรือไม่ แรงงานกลุ่มเปราะบาง รวมถึงกลุ่มดิจิทัลและฟรีแลนซ์ กำลังได้รับความคุ้มครองและช่องทางร้องเรียนสิทธิที่เข้าถึงง่ายกว่าเดิม

สำหรับเจ้าของกิจการ ผู้บริหารฝ่ายบุคคล และพนักงานทุกระดับ ความเข้าใจกฎหมายแรงงานไทยเวอร์ชันล่าสุดคือกุญแจลดความเสี่ยง ขยายโอกาส และสร้างพื้นที่ทำงานโปร่งใส

หัวใจของการเปลี่ยนแปลงปี 2025 คือความโปร่งใสในทุกขั้นตอน ตั้งแต่จ้างงาน วันหยุด ชดเชย ไปจนถึงการเลิกจ้าง ทุกฝ่ายสามารถปกป้องสิทธิและเดินเกมธุรกิจหรือหน้าที่การงานด้วยข้อมูลที่ชัดเจนและเชื่อถือได้

โครงสร้างและหลักกฎหมายแรงงานไทย 2025

ขอบเขต หลักการ และอัปเดตล่าสุด

กฎหมายแรงงานไทยปี 2025 ปรับปรุงเพื่อสะท้อนสภาพแวดล้อมการทำงานยุคดิจิทัลและตอบสนองทุกกลุ่มแรงงานอย่างเท่าเทียม
เน้นการคุ้มครองสิทธิขั้นพื้นฐานและการสร้างมาตรฐานเดียวกันทั่วประเทศ

จุดสำคัญที่ต้องรู้

• กำหนดอัตราค่าจ้างขั้นต่ำใหม่ตามแต่ละภูมิภาค
• ปรับสิทธิวันหยุด: วันหยุดประเพณีไม่น้อยกว่า 13 วัน, วันหยุดพักร้อนไม่น้อยกว่า 6 วัน/ปี
• เวลาทำงานปกติไม่เกิน 8 ชั่วโมง/วัน หรือ 48 ชั่วโมง/สัปดาห์, งานอันตรายไม่เกิน 7 ชั่วโมง/วัน
• เพิ่มมาตรการดูแลแรงงานดิจิทัลและกลุ่มนอกระบบ
• เสริมมาตรการความเท่าเทียมทางเพศในพื้นที่ทำงานทุกประเภท

อัปเดตเหล่านี้เน้นความโปร่งใส สร้างความมั่นใจ และปกป้องสิทธิทั้งนายจ้างและลูกจ้าง

ดูข้อมูลทางการได้ที่ กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน

แรงงานพิเศษ: เด็ก หญิงตั้งครรภ์ และแรงงานแพลตฟอร์ม

แรงงานกลุ่มพิเศษได้รับมาตรการคุ้มครองยกระดับตามข้อบังคับใหม่
ตัวอย่างที่ต้องทราบ เช่น

• ห้ามจ้างเด็กอายุต่ำกว่า 15 ปี
• เด็กอายุ 15-18 ปี ห้ามทำงานช่วงเวลา 22.00-06.00 น. หรือทำงานอันตราย
• ลูกจ้างหญิงตั้งครรภ์ห้ามทำงานล่วงเวลา วันหยุด หรือเวลากลางคืน และห้ามเลิกจ้างเพราะตั้งครรภ์

งานบนแพลตฟอร์มและแรงงานออนไลน์อยู่ในขอบเขตคุ้มครองใหม่

• เน้นการระบุสิทธิขั้นพื้นฐานและมาตรฐานค่าจ้างให้เท่าเทียม
• เพิ่มช่องทางร้องเรียนสิทธิผ่านระบบออนไลน์

กฎหมายปี 2025 นี้มุ่งเน้นความสมดุลระหว่างสิทธิ ความปลอดภัย และโอกาสสำหรับทุกคนในตลาดแรงงานไทย

สิทธิและหน้าที่ของลูกจ้าง

สิทธิพื้นฐาน: จ้างงาน ค่าจ้าง วันหยุด สวัสดิการ

ทุกคนที่ทำงานในระบบตามกฎหมายแรงงานไทยปี 2025 มีสิทธิขั้นต่ำที่ต้องได้รับ รวมถึง

• ค่าจ้างขั้นต่ำอัปเดตใหม่ตามแต่ละภูมิภาค ลูกจ้างต้องได้รับไม่ต่ำกว่าอัตราที่ประกาศในจังหวัดของตน
• ชั่วโมงทำงานปกติไม่เกิน 8 ชั่วโมงต่อวัน หรือ 48 ชั่วโมงต่อสัปดาห์
• กรณีงานอันตราย มีเพดานสูงสุด 7 ชั่วโมงหรือ 42 ชั่วโมงต่อสัปดาห์
• วันหยุดประจำสัปดาห์อย่างน้อย 1 วัน วันหยุดประเพณีขั้นต่ำ 13 วัน/ปี และวันหยุดพักร้อน 6 วัน/ปี เมื่อทำงานครบ 1 ปี
• ลาป่วยสูงสุด 30 วัน/ปี ลากิจขั้นต่ำ 3 วัน/ปี ลาคลอด 98 วัน/ครรภ์ และสิทธิการได้รับค่าจ้างวันหยุด

ทุกสิทธิข้างต้นต้องแสดงไว้ในสัญญาจ้างและข้อบังคับบริษัทอย่างชัดเจน เช่น นายสมชายได้รับวันหยุดตามประเพณี 13 วันโดยยังได้รับค่าจ้าง

หน้าที่และความเสี่ยงเมื่อละเมิด

ลูกจ้างต้องปฏิบัติตามสัญญาจ้างและข้อบังคับของนายจ้างอย่างเคร่งครัด

• หากละเลยหน้าที่ เช่น ขาดงานโดยไม่มีเหตุผล อาจถูกเตือนหรือเลิกจ้างได้
• กรณีทุจริตหรือก่อความเสียหาย ผลคือถูกเลิกจ้างโดยไม่ได้รับค่าชดเชยตามกฎหมาย
• ลูกจ้างสามารถป้องกันข้อพิพาทได้ด้วยการสื่อสารกับฝ่ายบริหาร บันทึกชั่วโมงทำงาน หรือขอคำปรึกษาจากหน่วยงานรัฐเช่น กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน

การรู้และใช้สิทธิตัวเอง ช่วยให้ลูกจ้างพร้อมรับมือกับความเปลี่ยนแปลงในที่ทำงาน เช่น ลูกจ้างที่เข้าใจกฎหมาย คือคนที่ปกป้องอนาคตการทำงานของตนเองได้ดีที่สุด.

ใครที่เข้าใจหน้าที่และสิทธิแรงงานของตนเอง จะสามารถป้องกันปัญหาทางกฎหมายและเสริมสร้างความมั่นคงในอาชีพได้อย่างแท้จริง

สิทธิและหน้าที่ของนายจ้าง

ภาระหน้าที่และสัญญาจ้าง

นายจ้างในประเทศไทยปี 2025 ต้องดำเนินการด้านกฎหมายแรงงานไทยอย่างรอบคอบเพื่อป้องกันข้อพิพาทและสนับสนุนการบริหารที่มีประสิทธิภาพ

ตัวอย่างข้อกำหนดสำคัญที่นายจ้างควรปฏิบัติตาม ได้แก่

• จัดทำสัญญาจ้างแรงงานเป็นลายลักษณ์อักษร 2 ฉบับ พร้อมรายงานต่อเจ้าหน้าที่แรงงานทุกปี
• จ่ายค่าจ้างด้วยเงินสดหรือโอนตามอัตราขั้นต่ำประจำภูมิภาคที่อัปเดตใหม่ในปี 2568
• บันทึกเวลาเข้า-ออกงานและค่าตอบแทนอย่างโปร่งใส
• เรียกหลักประกันการทำงานเฉพาะตำแหน่งที่ดูแลทรัพย์สินหรือการเงินเท่านั้น
• แจ้งหยุดกิจการชั่วคราวต่อทั้งลูกจ้างและพนักงานตรวจแรงงานล่วงหน้าอย่างน้อย 3 วัน

แนวปฏิบัติด้านคุ้มครองแรงงานและความเท่าเทียม

นายจ้างปี 2025 ต้องยึดมั่นหลักความเท่าเทียมและปรับใช้มาตรฐานใหม่กับแรงงานดิจิทัล เช่น

• ห้ามเลือกปฏิบัติด้วยเหตุแห่งอายุ เพศ สถานภาพ หรือความพิการ
• ส่งเสริมความเสมอภาคทางเพศ และปรับนโยบายให้เข้ากับแรงงานแพลตฟอร์ม
• อัปเดตรูปแบบการบันทึกข้อมูลแรงงานและกำกับดูแลแรงงานออนไลน์อย่างมีประสิทธิภาพ

การรู้สิทธิและหน้าที่ของนายจ้างตามกฎหมายแรงงานไทย 2025 จะช่วยให้ธุรกิจบริหารความเสี่ยงได้ดี สร้างภาพลักษณ์ที่โปร่งใส และเพิ่มความเชื่อมั่นให้กับทั้งนายจ้างและลูกจ้าง

ชั่วโมงทำงาน ลา และค่าล่วงเวลา

เวลาทำงาน ลาหยุด มาตรการใหม่ 2025

มาตรฐานเวลาทำงานในปี 2025 กำหนดไม่เกิน 8 ชั่วโมงต่อวัน หรือ 48 ชั่วโมงต่อสัปดาห์สำหรับงานทั่วไป และไม่เกิน 7 ชั่วโมงต่อวัน หรือ 42 ชั่วโมงต่อสัปดาห์สำหรับงานอันตราย

วันหยุดและการลาได้รับการขยายและชัดเจนมากขึ้น
ตัวอย่าง ได้แก่

• วันหยุดประจำสัปดาห์อย่างน้อย 1 วันต่อสัปดาห์
• วันหยุดตามประเพณีไม่น้อยกว่า 13 วันต่อปี (ได้รับค่าจ้าง)
• วันหยุดพักร้อนไม่น้อยกว่า 6 วัน เมื่อทำงานครบ 1 ปี
• ลาป่วยได้สูงสุด 30 วันต่อปี (ได้รับค่าจ้างเต็ม)
• ลากิจไม่น้อยกว่า 3 วัน
• ลาคลอด 98 วัน/ครรภ์ (ได้รับค่าจ้าง 45 วัน)
• ลารับราชการทหารไม่เกิน 60 วันต่อปี

ค่าล่วงเวลา เงื่อนไขและสิทธิ์

การทำงานล่วงเวลาต้องได้รับความยินยอมจากลูกจ้างโดยสมัครใจ
ข้อสำคัญที่ต้องรู้:

• ห้ามนายจ้างบังคับ หรือให้ทำเกิน 36 ชั่วโมงล่วงเวลาต่อสัปดาห์
• ค่าล่วงเวลาต้องจ่ายตามอัตรากฎหมายซึ่งเฉลี่ยสูงกว่าค่าจ้างปกติ
• ตัวอย่าง: ทำงานวันอาทิตย์ หรือวันหยุด จะได้รับค่าจ้าง 2 เท่า
• การบันทึกเวลาทำงานเป็นลายลักษณ์อักษรลดปัญหาข้อพิพาทภายหลัง

มาตรฐานใหม่ปี 2025 ทำให้ทุกช่วงเวลาการทำงานและการลาต้องได้รับความคุ้มครองและโปร่งใสมากขึ้น นายจ้างและลูกจ้างสามารถตรวจสอบสิทธิของตนได้ชัดเจน และป้องกันข้อขัดแย้งได้ตั้งแต่ต้น

การเลิกจ้าง ชดเชย และข้อพิพาทแรงงาน

ขั้นตอนเลิกจ้างและค่าชดเชย 2025

การเลิกจ้างต้องปฏิบัติตามขั้นตอนที่กฎหมายแรงงานไทยกำหนดปี 2025 เพื่อป้องกันความเสี่ยงด้านกฎหมายและรักษาสิทธิของทุกฝ่าย

นายจ้างจำเป็นต้องแจ้งเลิกจ้างอย่างเป็นลายลักษณ์อักษรหรือจ่ายค่าจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้าตามสัญญา

หากเลิกจ้างโดยไม่มีความผิดร้ายแรง ลูกจ้างมีสิทธิได้รับค่าชดเชยตามข้อกำหนดปี 2568 ดังนี้:

• ทำงาน 120 วันแต่ไม่ครบ 1 ปี: ค่าชดเชย 30 วัน
• ทำงานครบ 1 ปีแต่ไม่ถึง 3 ปี: ค่าชดเชย 90 วัน
• ทำงานครบ 3 ปีขึ้นไป: ค่าชดเชยสูงสุด 400 วัน

หากเป็นกรณีผิดร้ายแรง เช่น ทุจริต นายจ้างสามารถเลิกจ้างโดยไม่ต้องจ่ายค่าชดเชย

ร้องเรียน คดีแรงงาน บทลงโทษ และแก้ข้อพิพาท

ช่องทางร้องเรียนที่ได้รับความนิยมสูง ได้แก่:

• ยื่นคำร้องกับสำนักงานสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานประจำจังหวัด
• ติดต่อศาลแรงงานโดยตรงเพื่อพิจารณาคดี

คดีแรงงานครอบคลุมทั้งการเลิกจ้างไม่เป็นธรรม การชำระค่าชดเชยล่าช้า และละเมิดสิทธิ์พื้นฐาน

บทลงโทษสำหรับนายจ้างที่ละเมิดกฎหมายอาจประกอบด้วย การจ่ายค่าปรับ ค่าชดเชยย้อนหลัง หรือแม้แต่การงดดำเนินธุรกิจชั่วคราว

เมื่อต้องยุติสัญญาแรงงาน ด้วยความรอบคอบตามขั้นตอนและหลักฐานครบถ้วน ช่วยลดข้อพิพาทและเสริมความปลอดภัยทางกฎหมายทั้งสำหรับนายจ้างและลูกจ้าง

FAQ: กฎหมายแรงงานไทย

กฎหมายแรงงานปี 2025 ครอบคลุม part-time หรือฟรีแลนซ์หรือไม่

แรงงาน part-time ได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายแรงงานไทยในประเด็นค่าจ้างขั้นต่ำ ชั่วโมงการทำงาน วันหยุด และสิทธิพื้นฐานอื่น

สำหรับแรงงานแพลตฟอร์มและฟรีแลนซ์ กฎหมายใหม่ปี 2568 เพิ่มมาตรการปกป้องสิทธิ เช่น การจ่ายค่าตอบแทนที่เป็นธรรม และช่องทางร้องเรียนกรณีถูกริดรอนสิทธิ

• แรงงาน part-time ได้รับค่าจ้างไม่น้อยกว่าอัตราขั้นต่ำและสิทธิตามชั่วโมงการทำงานจริง
• ฟรีแลนซ์และแรงงานแพลตฟอร์มมีช่องทางร้องเรียนผ่าน กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน

นายจ้างลดเงินเดือนหรือเปลี่ยนสัญญาฝ่ายเดียวได้หรือไม่

นายจ้างต้องได้รับความยินยอมเป็นลายลักษณ์อักษรจากลูกจ้างก่อนการเปลี่ยนแปลงเงินเดือน ข้อสัญญา หรือเงื่อนไขงาน

หากเปลี่ยนสัญญาโดยไม่แจ้งหรือไม่ได้รับความยินยอม ลูกจ้างมีสิทธิร้องเรียนต่อพนักงานตรวจแรงงาน

• ทุกการเปลี่ยนแปลงต้องโปร่งใสและได้รับความยินยอม
• ลูกจ้างมีสิทธิคัดค้านหากถูกปรับลดสิทธิประโยชน์

ลูกจ้างถูกเลิกจ้างกระทันหันทำอย่างไรและขอชดเชยได้ไหม

ลูกจ้างมีสิทธิขอรับค่าชดเชยตามอายุงาน หากเลิกจ้างโดยไม่มีความผิดร้ายแรง

ดำเนินการร้องเรียนได้ทันทีผ่านช่องทางออนไลน์และสำนักงานแรงงานในพื้นที่

• เตรียมเอกสาร เช่น สัญญาจ้าง หลักฐานการเลิกจ้าง
• ยื่นเรื่องออนไลน์ที่ กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน

ตรวจสอบสิทธิแรงงานและร้องเรียนออนไลน์ได้ที่ไหน

สามารถตรวจสอบสิทธิหรือร้องเรียนออนไลน์ได้ที่เว็บไซต์ของกระทรวงแรงงานผ่านบริการ “e-Complaint”

• ใช้บริการได้ 24 ชั่วโมงทั้งตรวจสอบข้อมูลและยื่นเรื่องร้องเรียน
• ติดตามสถานะคำร้องเรียนได้ผ่านระบบออนไลน์

ปรับตัวทันกับกฎหมายแรงงานไทยปี 2568 ด้วยการรู้สิทธิ ตรวจสอบข้อมูล และใช้ช่องทางร้องเรียนออนไลน์เพื่อคุ้มครองสิทธิ์ของคุณตลอดเวลา

บทสรุป

ในสถานที่ทำงานที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วในปัจจุบัน ความเข้าใจกฎหมายแรงงานไทยปี 2025 คือเกราะป้องกันที่แข็งแกร่งที่สุดของคุณ ช่วยให้คุณสามารถปกป้องสิทธิ์ บริหารความเสี่ยง และขับเคลื่อนการเติบโตอย่างยั่งยืนได้

ก้าวต่อไปเพื่อผลลัพธ์ทันที: ตรวจสอบสัญญาจ้างงานทั้งหมดให้เป็นไปตามกฎหมาย ปรับปรุงข้อบังคับภายในองค์กรให้สอดคล้องกับมาตรฐานใหม่ สื่อสารสิทธิ์และหน้าที่ของพนักงานอย่างชัดเจน และจัดช่องทางที่เข้าถึงง่ายสำหรับการแจ้งปัญหาแรงงาน

หากคุณต้องการความชัดเจน แนวทางปฏิบัติที่ใช้งานได้จริง หรือความสบายใจในฐานะนายจ้างหรือลูกจ้าง ติดต่อ Themis Partner วันนี้ ทีมผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายของเราจะช่วยลดความซับซ้อนและสนับสนุนคุณในการสร้างสถานที่ทำงานที่ปลอดภัยและถูกต้องตามกฎหมายในทุกขั้นตอน