ช่วงทดลองงานคืออะไร? ทุกเรื่องที่ควรรู้ 2025

ช่วงทดลองงานในไทยมีความสำคัญมากขึ้นทุกปี โดยข้อมูลปี 2024 พบว่ากว่า 70% ของข้อพิพาทแรงงานเริ่มต้นจากช่วงทดลองงานที่สื่อสารไม่ชัดเจนหรือขาดความเข้าใจในสิทธิแรงงาน

คุณรู้หรือไม่ว่า พนักงานทดลองงานมีสิทธิแรงงานเทียบเท่าพนักงานประจำตั้งแต่วันแรกที่เริ่มงาน รวมถึงค่าจ้าง วันลาป่วย และสิทธิประกันสังคมตามกฎหมาย

สำหรับปี 2025 หลายองค์กรปรับใช้เทคโนโลยี HR และเกณฑ์ประเมินข้อมูลแบบใหม่ ส่งผลต่อขั้นตอนทดลองงานและสิทธิที่เกี่ยวข้องโดยตรง

การรู้เท่าทันเงื่อนไขและสิทธิในช่วงทดลองงานไม่เพียงป้องกันข้อผิดพลาดทางกฎหมาย แต่ยังสร้างความมั่นใจในการบริหารจัดการทั้งในฐานะนายจ้างและลูกจ้าง

สาระสำคัญทั้งหมดนี้จะช่วยให้ทั้งผู้บริหารและผู้สมัครพร้อมรับมือ และป้องกันข้อขัดแย้งที่อาจเกิดขึ้นตั้งแต่วันแรกที่เริ่มงาน

ช่วงทดลองงานคืออะไร? หลักการและขั้นตอนสำคัญปี 2025

นิยามและเป้าหมายของช่วงทดลองงานในประเทศไทย

ช่วงทดลองงานคือระยะเวลาที่นายจ้างใช้ประเมินผลงาน ความสามารถ และความเหมาะสมของพนักงานใหม่ก่อนตัดสินใจบรรจุเข้าทำงานถาวร

ตั้งแต่วันแรก พนักงานทดลองงานในไทยถือเป็น “ลูกจ้างประจำ” ตามกฎหมาย และได้รับสิทธิแรงงานเต็ม เช่น ค่าจ้าง วันลาป่วย และประกันสังคม

จุดประสงค์หลักได้แก่

• ตรวจสอบทักษะปฏิบัติงานของพนักงานใหม่
• ประเมินทัศนคติและความเข้ากันกับวัฒนธรรมองค์กร
• สร้างแนวทางการพัฒนาร่วมในระยะสั้น

สามารถดูคำอธิบายเพิ่มเติมจาก กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน

ขั้นตอนและระยะเวลาทดลองงานตามมาตรฐานปี 2025

โดยทั่วไป บริษัทไทยกำหนดช่วงทดลองงานไว้ไม่เกิน 120 วัน ตามแนวทางมาตรฐานปี 2025 โดยบางกรณีอาจขยายได้ถึง 180 วันตามข้อตกลง

กระบวนการสำคัญสำหรับนายจ้างและลูกจ้าง ได้แก่

• แจ้งเกณฑ์การประเมินและผลที่คาดหวังชัดเจนตั้งแต่เริ่มงาน
• การติดตามและให้ feedback อย่างสม่ำเสมอตลอดช่วงทดลองงาน
• แจ้งผลการประเมินล่วงหน้า (แนะนำแจ้งก่อนสิ้นสุดอย่างน้อย 1 วัน)

ในปี 2025 มีแนวโน้มชัดเจนว่าบริษัทจะใช้การวิเคราะห์ผลงานเชิงข้อมูลและระบบ HR Tech มากขึ้น

ช่วงทดลองงานที่โปร่งใสและเป็นธรรมเป็นหัวใจของการสร้างทีมคุณภาพ

ข้อกฎหมายแรงงานเกี่ยวกับช่วงทดลองงาน

สิทธิและหน้าที่ของลูกจ้าง-นายจ้างในระหว่างช่วงทดลองงาน

ช่วงทดลองงานไม่ได้ลดทอนสิทธิของลูกจ้าง พนักงานได้รับสิทธิและสวัสดิการเทียบเท่าพนักงานประจำทันทีที่เริ่มงาน

รายการสิทธิสำคัญได้แก่:

• ค่าจ้างเต็มตามที่ตกลง
• สิทธิลาป่วย วันหยุดประจำปี
• การขึ้นทะเบียนประกันสังคมตั้งแต่วันแรก
• การคุ้มครองจากกฎหมายแรงงาน

ความเข้าใจผิดที่มักพบ ได้แก่ การคิดว่าพนักงานทดลองงานไม่ได้รับสิทธิเหล่านี้ หรือบริษัทสามารถเลิกจ้างได้โดยไม่มีเหตุผล

หากนายจ้างไม่ปฏิบัติตาม อาจมีความเสี่ยงด้านคดีความหรือถูกตรวจสอบโดยหน่วยงานรัฐ

ข้อควรรู้เรื่องการเลิกจ้าง แจ้งออก และค่าชดเชย

การเลิกจ้างพนักงานทดลองงานต้องปฏิบัติตามกฎหมายอย่างเคร่งครัด โดยเฉพาะเมื่อทำงานครบ 120 วันขึ้นไป

ประเด็นสำคัญที่ต้องรู้:

• หากเลิกจ้างหลัง 120 วัน ต้องจ่าย “ค่าชดเชย” อย่างน้อย 30 วัน
• นายจ้างควรแจ้งพนักงานล่วงหน้าตามสัญญาหรืออย่างน้อย 1 วัน
• หากเลิกจ้างโดยมีเหตุอันสมควรตามมาตรา 119 (เช่น ทุจริต ขาดงานเกินกำหนด) ไม่ต้องจ่ายค่าชดเชย

ตัวอย่างที่เกิดขึ้นจริง เช่น บริษัทบางแห่งแจ้งเลิกจ้างก่อนครบ 120 วันเพื่อหลีกเลี่ยงค่าชดเชย อย่างไรก็ตาม พนักงานยังมีสิทธิร้องเรียนหากพบการเลิกจ้างที่ไม่เป็นธรรมหรือผิดขั้นตอนตามกฎหมาย

การเข้าใจสิทธิและข้อปฏิบัติเหล่านี้ช่วยให้ทั้งนายจ้างและลูกจ้างตัดสินใจได้อย่างมั่นใจ ลดปัญหาข้อขัดแย้งในที่ทำงาน และส่งเสริมความชัดเจนตั้งแต่เริ่มงาน

สิทธิประโยชน์และสวัสดิการช่วงทดลองงาน

ค่าจ้าง วันลา และประกันสังคมช่วงทดลองงาน

ช่วงทดลองงานในไทย พนักงานได้รับค่าจ้างเต็มตามอัตราที่ตกลง รวมถึงสิทธิประกันสังคมและวันลาป่วยตั้งแต่วันแรกที่เริ่มงาน

สิทธิประโยชน์มาตรฐานตามกฎหมายแรงงาน ได้แก่

• ค่าจ้างประจำเต็มจำนวน
• วันลาป่วยและวันหยุดนักขัตฤกษ์
• วันหยุดประจำสัปดาห์
• การขึ้นทะเบียนและได้รับสิทธิประกันสังคมทันทีที่เริ่มงาน

ตัวอย่าง: พนักงานทดลองงานอายุงาน 2 เดือนที่ป่วย มีสิทธิ์ลาและได้รับเงินเดือนเหมือนพนักงานประจำ

ข้อควรระวังเรื่องสวัสดิการพิเศษและกับดักบริษัท

บางบริษัทอาจเลื่อนหรือไม่ให้สวัสดิการพิเศษในช่วงทดลองงาน เช่น

• เบี้ยขยัน รายได้พิเศษ
• โบนัสสิ้นปีหรือโบนัสผลงาน
• สิทธิประโยชน์ไม่บังคับตามกฎหมาย เช่น สิทธิลาคลอดบางประเภท

ควรตรวจสอบเงื่อนไขเหล่านี้ใน “ข้อสัญญาจ้าง” ทุกครั้งก่อนเซ็นชื่อ

เข้าใจและเตรียมตัวก่อนเริ่มงาน ช่วยป้องกันปัญหาสิทธิแรงงานที่ถูกละเลยในช่วงทดลองงาน

กลยุทธ์ผ่านช่วงทดลองงานสำหรับลูกจ้างและนายจ้าง

เทคนิคและคำแนะนำสำหรับพนักงานใหม่ให้ผ่านโปร

ในช่วงทดลองงาน 120 วัน การสร้างความประทับใจตั้งแต่วันแรกสำคัญมาก

พนักงานใหม่ควรปฏิบัติดังนี้

• แสดงความรับผิดชอบสูงตรงต่อเวลาและทำงานครบถ้วนตามหน้าที่
• ตั้งใจเรียนรู้งานและสอบถามรายละเอียดกับหัวหน้าหรือเพื่อนร่วมงาน
• รักษาการติดต่อและสื่อสารอย่างโปร่งใส เปิดใจรับฟีดแบคทุกช่องทาง
• ปฏิบัติตามกฎระเบียบองค์กรและปรับตัวกับวัฒนธรรมทีม

การลาหรือขาดงานโดยไม่จำเป็นมีผลต่อการประเมินอย่างมาก ขอแนะนำให้หลีกเลี่ยงเหตุการณ์เหล่านี้เพื่อรักษาโอกาสการบรรจุ

แนวทางการบริหารและประเมินผลช่วงทดลองงานสำหรับนายจ้าง

ฝ่าย HR และผู้จัดการควรดำเนินการดังนี้

• กำหนดเป้าหมายชัดเจนและแจ้งเกณฑ์ประเมินผลให้พนักงานทราบตั้งแต่วันแรก
• จัดให้มีการติดตามผลและสื่อสารอย่างสม่ำเสมอ พร้อมรับฟังข้อเสนอแนะจากพนักงานใหม่
• สร้างบรรยากาศการทำงานที่สนับสนุนการเรียนรู้และพัฒนาต่อเนื่องในทีม

กรณีตัวอย่าง บริษัทที่สื่อสารเกณฑ์โปร่งใสและมีการชี้แจงผลประเมินอย่างเป็นระบบ พบว่าพนักงานผ่านโปรในปี 2024 เพิ่มขึ้นถึง 28% (ศึกษาต่อที่: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย)

สำหรับปี 2025 ทั้งลูกจ้างและนายจ้างที่แสดงความชัดเจนในการสื่อสาร เป้าหมาย และการรับฟัง จะสร้างความสำเร็จในช่วงทดลองงานได้อย่างแท้จริง

ข้อควรระวังและปัญหาที่พบบ่อยในช่วงทดลองงาน

อุปสรรคและความผิดพลาดที่มักเกิดขึ้น

การเข้าใจจุดอ่อนของช่วงทดลองงานช่วยป้องกันปัญหาซ้ำซากได้ทันที

ตัวอย่างอุปสรรคที่พบบ่อย เช่น

• การสื่อสารเป้าหมายไม่ชัดเจน ทำให้พนักงานไม่ทราบเกณฑ์ประเมิน
• ลูกจ้างไม่แสดงศักยภาพหรือขาดความรับผิดชอบ
• นายจ้างปฏิบัติไม่ถูกต้องกับสิทธิแรงงาน เช่น ไม่จ่ายค่าจ้างชดเชยหลังครบ 120 วัน

ความเสี่ยงเหล่านี้อาจ

• ทำให้พนักงานไม่ผ่านโปร
• ส่งผลเสียต่อชื่อเสียงองค์กร
• นำไปสู่ข้อพิพาทด้านกฎหมาย

วิธีแก้ไขและการเตรียมตัวป้องกันปัญหา

เฟรมเวิร์กการป้องกันข้อขัดแย้งที่เห็นผลจริงในองค์กรไทย

• แจ้งเกณฑ์การประเมินให้ชัดเจนตั้งแต่เริ่ม
• ให้ Feedback สม่ำเสมอ พร้อมเปิดช่องทางอุทธรณ์หรือสอบถาม
• ตรวจสอบเงื่อนไขในสัญญาจ้างให้ละเอียดก่อนลงนาม

หากเกิดปัญหาหรือข้อพิพาท

• สามารถยื่นอุทธรณ์หรือร้องเรียนกับศูนย์ช่วยเหลือแรงงานโดยตรง

การรู้เท่าทัน ข้อควรระวัง และการเตรียมตัวจัดการปัญหาเป็นหัวใจที่ทำให้ทุกฝ่ายเดินหน้าต่อเนื่องได้อย่างมั่นใจ

FAQ: ตอบข้อสงสัยเกี่ยวกับช่วงทดลองงาน

ต้องระบุช่วงทดลองงานในสัญญาหรือไม่?

การระบุ “ช่วงทดลองงาน” ในสัญญาจ้างช่วยลดความสับสนทั้งสองฝ่าย

หากไม่ระบุ อาจเกิดข้อโต้แย้งด้านสิทธิ์และการประเมินผล

จุดที่ควรแจ้งในสัญญา ได้แก่

• ระยะเวลาทดลองงาน (เช่น ไม่เกิน 120 วัน)
• เกณฑ์ประเมินสำหรับผ่านช่วงทดลองงาน
• เงื่อนไขการแจ้งออกหรือเลิกจ้าง

ตัวอย่าง: หากบริษัทไม่ระบุรายละเอียด อาจเกิดปัญหาเรื่องค่าชดเชยหรือข้อพิพาทในอนาคต

สิทธิการลาและสถานะทางกฎหมายในช่วงทดลองงาน

พนักงานช่วงทดลองงานถือเป็น “ลูกจ้างประจำ” ตั้งแต่วันแรก
มีสิทธิ

• ลาป่วย
• ลากิจ
• วันหยุดนักขัตฤกษ์
• ประกันสังคม

ตัวเลขสำคัญ: พนักงานทดลองงานในประเทศไทยมีสิทธิลาป่วย 30 วันต่อปีโดยได้รับค่าจ้างเทียบเท่าพนักงานประจำ

นายจ้างต้องจ่ายชดเชยหรือไม่ หากเลิกจ้างก่อนครบ 120 วัน?

หากเลิกจ้างก่อนครบ 120 วัน กฎหมายไม่ได้กำหนดให้จ่ายค่าชดเชย (ยกเว้นกรณีสัญญาเขียนไว้)

แต่หากทำงานครบ 120 วันขึ้นไป นายจ้างต้องจ่ายค่าชดเชยอย่างน้อย 30 วัน เว้นแต่ลูกจ้างทำผิดตามมาตรา 119

สถานการณ์จริง: หลายบริษัทเลือกแจ้งเลิกจ้างก่อนครบ 120 วัน เพื่อหลีกเลี่ยงการจ่ายค่าชดเชย

สิทธิของพนักงานต่างชาติช่วงทดลองงาน

ลูกจ้างต่างชาติได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายแรงงานไทยเช่นเดียวกับพนักงานไทย

แต่ต้องขึ้นทะเบียนแรงงานต่างด้าวเพิ่มเติม และต้องได้รับสิทธิขั้นพื้นฐานครบถ้วน ตาม พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน

• ค่าจ้าง
• วันลา
• ประกันสังคม

การแจ้งละเอียดเรื่องช่วงทดลองงานในสัญญา และปฏิบัติตามกฎหมาย จะช่วยให้ทุกฝ่ายมั่นใจในสิทธิ์ของตนและลดความเสี่ยงข้อพิพาทในอนาคต

บทสรุป

เข้าใจกระบวนการและสิทธิช่วงทดลองงานอย่างถูกต้อง จะช่วยให้คุณวางแผนทั้งการเริ่มงานใหม่หรือจัดการทีมได้อย่างมั่นใจ

จงดำเนินการทันที-ตรวจทานเงื่อนไขในสัญญาจ้างให้ละเอียด
สื่อสารเกณฑ์ประเมินกับทุกฝ่ายอย่างชัดเจน
บันทึกสิทธิประโยชน์ตั้งแต่วันแรก
เตรียมพร้อมรับมือด้วยข้อมูลข้อกฎหมายที่ถูกต้อง
สร้างช่องทาง feedback และตรวจสอบปัญหาอย่างต่อเนื่อง

หากมีข้อสงสัยหรือประสบปัญหาเกี่ยวกับช่วงทดลองงาน Themis Partner พร้อมให้คำปรึกษาด้านแรงงานและช่วยเหลือคุณทั้งในเชิงกลยุทธ์และทางกฎหมาย โปรดติดต่อเราเพื่อรับแนวทางที่ตรงกับสถานการณ์ของคุณ